Hakikat Prosa Fiksi dan Ragam Prosa Fiksi

A. Hakikat Prosa Fiksi
Ing Kamus Besar Bahasa Indonesia prosa menika karangan bebas yang tidak terikat oleh kaidah seperti yang terdapat dalam puisi. Pengertian ingkang lengkap piturut Suprapto (1991:64), karangan bebas yang tidak terikat oleh ikatan yang terdapat dalam puisi seperti matra[sic], rima, serta penyusunan larik dan bait.
Saking definisi-definisi wonten ing inggil, saged dipunpendhet dudutan, prosa inggih menika karangan bebas ingkang gadhah bentuk pengungkapan ingkang boten terikat. Bentuk pengungkapan prosa menika kewalikan saking bentuk pengungkapan geguritan ingkang boten terikat kaliyan sawontenipun: mantra, rima utawi sajak, larik utawi baris, lan bait.
Kaliyan menika, saged disimpulaken fiksi inggih menika cariyos rekaan ingkang dipundhamel miturut pandangan, penafsiran, perenungan dialog, lan reaksi panganggit kaliyan perkawis-perkawis ingkang sampun kalampah utawi perkawis ingkang taksih kalampah ing imajinasi panganggit.
Prosa fiksi minangka salahsatunggal genre sastra ingkang ngandhut unsur unsur ingkang meliputi: panganggit, isi penciptaan, media penyampai utawi bahasa, saha elemen elemen fiksional utawi unsur intriksik saha ekstrintik. Unsur intrinsik inggih menika unsur unsur ingkang membangun karya sastra saking salebeting sastra menika piyambak, tuladhanipun: tema, amanat, alur, penokohan, latar, sudut pandang, lan gaya basa. Lajeng, unsur ekstrintik menika unsur unsur pembangun sakig jawi sastra, tuladha: kabudayan, sosial, agama, politik, lsp.      
B. Ragam Prosa Fiksi
Prosa fiksi antawisipun: dongeng, cerpen, lan novel. Wonten ngandhap menika penjelasan setunggal kaliyan setunggal piyambakipun ragam prosa fiksi menika.
1.      Dongeng
Dongeng inggih menika salahsatunggalipun warisan nenek moyang. Ing jaman rumiyin dongeng dipuncariyosaken kanthi cara lisan, dhereng wonten buku, utawi media elektronik kadosta jaman samenika. Tuladhanipun tiyang sepuh asring nyariyosaken dongeng kaliyan putranipun kangge pengantar tidur. Dongeng ingkang dipuncariyosaken menika sejatosipun warisan saking generasi sadherengipun. Lajeng, caranipun ngandharaken dongeng secara turun temurun lan saking lathi kaliyan lathi utawi lisan.
Miturut isinipun dongeng maneka warni, antawisipun:
a.       Fabel
Fabel inggih menika dongeng ingkang nyariyosaken pagesangan binatang ingkang ngandhut tuladha utawi manfaat kangge pamaos. Tuladhanipun fabel menika Cariyos Kancil lan Baya, Pak Belalang, lsp.
b.      Legenda
Legenda inggih menika cariyos-cariyos ingkang dipungayutaken kaliyan kahanan alam utawi gayut kaliyan perkawis terjadinipun ing suatu negeri, danau, gunung, lsp. Tuladha legenda menika cariyos Malin Kundang lan Tangkuban perahu utawi Sangkuriang.
c.       Myte

Menika cariyos cariyos ingkang dipungayutaken kaliyan kapitadosan (animisme lan dinamisme) tuladhanipun gayut kaliyan pagesangan dewa dewa saha makhluk ingkang halus. Tuladhanipun Cariyos Nyi Roro Kidul, Mahabrata, lan Kera Sakti.
2.   Novel
Novel kalebet ragam prosa fiksi ingkang dipunremeni kaliyan pamaos. Novel saking basa Italia inggih menika novella ingkang bermakna sebuah barang baru yang kecil. Wonten ing ngrembakaning jaman, novel inggih menika prosa fiksi ingkang secara imajinatif nyariyosaken sisi utuh masalah pagesangan salahsatunggaling tiyang utawi saperangan tokoh ing pagesangan, lan mestine olahan imajinasi panganggitipun.
Pangertosan sanesipun dipunandharaken dening Deti (2005:115), novel inggih menika prosa dhawa ingkang ngandhut rangkaian cariyos pagesangan salahsatunggalipun kaliyan tiyang ing sekitar, ingkang nonjolaken watak saha sifat tokoh-tokohipun.
Saking pangertosan menika saged dipunpendhet dudutan novel inggih menika salahsatunggaling ragam prosa fiksi ingkang secara imajinatif ingkang nyariyosaken pagesangan tiyang kaliyan sanesipun utawi nyariyosaken sisi utuh masalah kahuripan kaliyan nonjolake watak saha sifat ingkang tokoh gadhahi.

Comments